Кабарлама

Ушуну менен Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигине караштуу Финансы рыногун жөнгө салуу жана көзөмөлдөө кызматы Кыргыз Республикасынын «Акционердик коомдор жөнүндө» Мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын долбоорун (мындан ары – Мыйзам долбоору) иштеп чыгуунун башталгандыгы жөнүндө, ошондой эле кызыкдар тараптардын сунуштарын кабыл алуу башталгандыгы тууралуу кабарлайт.

Мыйзам долбоору Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасынын биринчи орун басарынын 2025-жылдын 3-апрелиндеги жыйынынын Протоколунун 2-пунктун аткаруу максатында иштелип чыгууда.

1. Сунушталып жаткан жөнгө салууну ишке ашырууга багытталган маселе

Дүйнө жүзүндөгү фондулук рыноктордун иштеши мамлекеттик жана жеке менчик компаниялар үчүн инвестициялык каражаттарды тартуунун натыйжалуу механизми болуп саналат. Фондулук рынок компаниялардын ишмердүүлүгүн мындан ары өнүктүрүү үчүн ишенимдүү финансылык капитал булагы жана инвестициялык каражаттарды жайгаштыруу куралы болуп калды.

Кыргыз Республикасынын колдонуудагы «Акционердик коомдор жөнүндө» Мыйзамына ылайык, дивиденддерди төлөөнүн булагы болуп отчеттук жылдын жыйынтыгы боюнча алынган акционердик коомдун таза кирешеси эсептелет. Бирок корпоративдик башкаруу тажрыйбасында финансылык ресурстарды, анын ичинде өткөн жылдардын бөлүштүрүлбөгөн кирешесин пайдалануу жолу менен, көбүрөөк ийкемдүүлүк менен бөлүштүрүү зарылдыгы бар.

Мыйзамда өткөн жылдардын бөлүштүрүлбөгөн кирешесин дивиденддерди төлөөгө багыттоого мүмкүндүк берүүчү түз норма болбогону акционердик коомдордун кирешени натыйжалуу башкаруу мүмкүнчүлүктөрүн чектейт жана иштеп жаткан жана потенциалдуу акционерлер үчүн коомдун инвестициялык жагымдуулугун төмөндөтөт.

Кыргыз Республикасында фондулук рынок азырынча жетиштүү өнүккөн эмес жана анда инвесторлор үчүн жагымдуу финансылык куралдар жетишсиз. Кыргыз Республикасынын фондулук рыногун өнүктүрүүгө түрткү берүү зарыл.

2. Сунушталып жаткан жөнгө салуунун максаты жана маселени чечүү жолу

Ушул Мыйзам долбоорунун максаты:

-акционердик коомдорго өткөн жылдардын бөлүштүрүлбөгөн кирешесин дивиденддерди төлөөгө колдонуу укугун берүү;

-баалуу кагаздар рыногун жөнгө салуучу ыйгарым укуктуу орган тарабынан мындай чечимдерди кабыл алууга көзөмөл жүргүзүү механизмин белгилөө.

Негизги милдеттер:

-кирешени бөлүштүрүүдө ачык-айкындуулукту жана жоопкерчиликти камсыз кылуу;

-акционерлердин, анын ичинде миноритардык акционерлердин укуктарын коргоо;

-акционердик коомдордун башкаруу органдары тарабынан мүмкүн болгон кыянаттык иштердин алдын алуу.

3. Сунушталып жаткан жөнгө салуудан күтүлгөн пайда жана артыкчылыктарды баалоо

Максатка жетүүнүн сапаттык көрсөткүчтөрү:

-сунушталган норма кирешени бөлүштүрүүгө ийкемдүү мамиле кылуу зарылчылыгы менен жөнгө салуучу органдын тийиштүү көзөмөл деңгээлинин ортосундагы тең салмакты камсыз кылат;

-инвестиция тартууга ыңгайлуу шарттарды түзөт;

-эмитенттердин (баалуу кагаз чыгарган компаниялардын) ишенимдүү аброюн бекемдейт.

Максатка жетүүнүн сандык көрсөткүчтөрү:

Акционердик коомдор үчүн:

-финансылык пландаштыруу жаатында ийкемдүүлүктүн жогорулашы;

-финансылык абройдун жана инвестициялык жагымдуулуктун жакшыртылышы;

-кирешелүүлүктүн өсүшү аркылуу инвесторлордун жана акционерлердин кызыгуусунун артуусу.

Акционерлер үчүн:

-учурдагы таза киреше жетишсиз болгон учурларда да, топтолгон бөлүштүрүлбөгөн каражаттардын эсебинен дивиденд алуу мүмкүнчүлүгү;

-ачык-айкындуулуктун жана укуктук корголуунун жогорулашы.

Мамлекет үчүн:

-инвестициялык климаттын жакшыртылышы;

-корпоративдик сектордун жана фондулук рыноктун өнүгүшү;

-өлкө экономикасына узак мөөнөттүү инвестицияларды тартууга түрткү берүү.

Сунушталып жаткан жөнгө салуудан күтүлгөн пайда жана артыкчылыктар:

-акционердик коомдордун инвестициялык жагымдуулугун жогорулатуу;

-акционерлер үчүн инвестициянын кирешелүүлүгүн арттыруу;

-корпоративдик башкарууну өркүндөтүү;

-Кыргыз Республикасынын фондулук рыногуна болгон инвесторлордун ишенимин бекемдөө.

4. Ыктымал терс кесепеттерди баалоо

Мыйзам долбоору кабыл алынгандан кийин терс кесепеттердин пайда болуусу күтүлбөйт.

5. Субъекттердин мүнөздөмөсү жана жөнгө салуунун багытталган ишкердик субъекттеринин саны боюнча баа берүү

Потенциалдуу жөнгө салуунун адресаттары:

-акционердик коомдор, анын ичинде ачык акционердик коомдор (публичные компании);

-акционерлер, анын ичинде миноритардык акционерлер;

-баалуу кагаздар рыногун жөнгө салуучу ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган.

2022-жылдын жыйынтыгы боюнча сунушталган мыйзам долбоорунун аракетинин чөйрөсүнө кирген субъекттердин сандык көрсөткүчтөрү:

Жалпысынан 140 ачык акционердик коом отчеттук жылынын жыйынтыгы менен пайда тапкан, алардын жалпы таза кирешеси 73,8 млрд сомду түзгөн. Булардын ичинен 12 коом акционерлердин чечими менен түшкөн пайданы дивиденддерди төлөөгө багыттабаган. Калган 128 коом акционерлер жыйынынын чечими менен пайданы дивиденддерге бөлүштүргөн.

2022-жыл үчүн дивиденддер түрүндө эсептелген жалпы сумма 13,1 млрд сомду түзгөн. Бул маалыматтардан улам, сунушталып жаткан жөнгө салуу түздөн-түз акционердик коомго жана алардын миңдеген акционерлерине таасирин тийгизет.

6. Жөнгө салуунун потенциалдуу адресаттары үчүн кошумча чыгашалардын жана пайдалардын болжолдуу баалоосу

Сунушталып жаткан жөнгө салуу жөнгө салуунун субъекттери жана мамлекет үчүн олуттуу кошумча чыгымдарды жаратпайт. Ошол эле учурда ал төмөнкү тармактарда сезилээрлик пайда алып келет: корпоративдик башкаруунун натыйжалуулугун жогорулатуу, дивиденддерди төлөөнүн көлөмүн көбөйтүү, инвесторлордун укуктарын коргоону күчөтүү.

7. Кыргыз Республикасынын бюджети үчүн сунушталып жаткан жөнгө салууну киргизүүгө байланыштуу чыгымдардын жана пайдалардын болжолдуу баалоосу

Мыйзам долбоорунун кабыл алынышы Кыргыз Республикасынын мамлекеттик бюджетинен кошумча чыгымдарды талап кылбайт жана фискалдык туруктуулукка терс таасир тийгизбейт.

Кыргыз Республикасынын бюджети үчүн пайда – кошумча салыктык түшүүлөрдүн пайда болуу мүмкүнчүлүгү.

Билдирүү тууралуу маалыматты талкуулоо үчүн байланыш жана мөөнөттөр

1. Сунуштар төмөнкү даректер боюнча кабыл алынат:
– электрондук почта аркылуу	Fsa-cm@mail.ru
– почта аркылуу	г. Бишкек, пр. Чуй, 114
2. Сунуштарды кабыл алуунун акыркы мөөнөтү	15 май 2025 жыл
3. Сунуштардын жана жооптордун Реестрин расмий веб-сайтка жайгаштыруу мөөнөтү:	16 май 2025 жыл

1-Приложение

нормативдик укуктук актынын

долбоорун иштеп чыгуу тууралуу

билдирүүгө

Жарымыштарга ачык кеңешмелерге катышуучулар үчүн суроолордун тизмеси:

– көрсөтүлгөн маселелер туурабы жана аларды жөнгө салууну өзгөртүү жолу менен чечүү керекпи?

-көрсөтүлгөн максат негиздүүбү жана алга коюлган максатка жетүү үчүн маанилүүбү?

-сунушталып жаткан жөнгө салуу маселелерди чечүүнүн эң ылайыктуу жолу болуп саналабы?

-сунушталып жаткан жөнгө салууну кабыл алуу менен кандай пайда жана артыкчылыктар пайда болушу мүмкүн?

-сунушталып жаткан жөнгө салууну кабыл алуу менен кандай коркунучтар жана терс кесепеттер болушу мүмкүн?

-маселелерди чечүүнүн дагы эффективдүү альтернативдүү жолдору барбы?

-сунушталып жаткан жөнгө салуу боюнча жалпы пикириңиз кандай?